Во јужниот дански град Касе, 25 километри северно од германската граница, се наоѓа „првата светски голема фабрика за е-метанол – или „зелен метанол“. Во сопственост е на данскиот снабдувач со зелена енергија „Јуропиан Енерџи“ и јапонската трговска и инвестициска компанија „Мицуи и Ко“. Фабриката произведува е-метанол – чисто, синтетичко гориво наменето да го замени традиционалниот метанол што се произведува со употреба на фосилни горива. Тука, позелената алтернатива се прави со употреба на обновлива енергија, вода и јаглерод диоксид од биогени извори, како што е биогасот.
-Традиционалниот метанол се прави од природен гас, фосилен гас, па тоа не е зелено бидејќи доаѓа од фосилен ресурс. Тука, ресурсите се CO2, кој доаѓа од биоген извор, тоа е електрична енергија, што доаѓа од сончева или ветерна енергија, може да биде и хидроенергија, но немаме многу од тоа во Данска, или други видови обновлива енергија, а водата е вода. И тоа се трите состојки што ги користиме тука, вели Андерс Брендструп, виш потпретседател, Power-to-X, European Energy.
Сместена веднаш до еден од најголемите соларни паркови во Северна Европа – кој може да генерира над 300 мегавати енергија – фабриката во Касе ја пренасочува зелената енергија во своите три електролизерски сали.
Кога е во полн капацитет, централата користи помеѓу 75 и 80 мегавати електрична енергија, што ја прави еден од најголемите потрошувачи на енергија во Данска – слично на голем центар за податоци.
-Додаваме вода во електролизерот и електричната енергија всушност ќе го раздели атомот на вода, кој е водород и кислород, и ќе го раздели и ќе ги одвои водородот и кислородот. Значи, имаме чист водород што оди во нашиот процес и чист кислород што оди во атмосферата, додава Брендструп.
Потоа водородот се среќава со биоген јаглерод диоксид во реакторска кула.
-Тука се случува хемијата“. Тука CO2 и водородот доаѓаат во гасна форма, а потоа одат во реакторот веднаш зад мене, каде што имаме катализатор што го тера да реагира за да создаде метанол или мешавина од метанол и вода, исткнува тој.
Работниците почнаа да произведуваат суров е-метанол тука во март.
Сè што се произведува тука оди кај тројца клиенти – гигантот за превоз Maersk, производителот на играчки LEGO и фармацевтската фирма Novo Nordisk.
Три до четири камиони доаѓаат секојдневно за да им однесат гориво на клиентите.
Но, фабриката има годишен производствен капацитет од нешто над 40.000 тони – пад во споредба со моменталниот глобален пазар од 100 милиони тони за метанол произведен од фосилни горива.
Постојат планови за проширување на фабриката, а исто така и за создавање нови партнерства во Канада, Бразил и Австралија за зголемување на производството до 150.000 тони.
-Светскиот пазар денес е сто милиони тони метанол, а дел од потрошувачите на тој пазар сакаат да го „зелен“ синџир на снабдување. Значи, може да биде во превозот на гориво, што всушност е ново за метанолот, тоа е дури и дополнителна употреба на метанолот. Може да биде во пластиката. Метанолот е веројатно најчестата состојка во хемиската индустрија денес, објаснува Брендструп.
Извршниот директор на „Јуропиан енерџи“, Ерик Андерсен, вели дека очекуваат паритет на цените со фосилните горива до 2030 година.
Минатиот месец, компанијата ја претстави својата следна генерација на зелена технологија за метанол за намалување на трошоците и забрзување на производството. Андерсен вели дека нивната технологија од втора генерација ќе биде воведена следната година.
-Треба да електрифицираме, и потоа треба да електрифицираме, и потоа треба да електрифицираме, а потоа на самиот крај имаме некои тешко електрифицирани сектори, што е многу тешко да се електрифицираат. Тоа е нашиот фокус. Секојдневно се занимаваме со електрификација. Во моментов имаме глобален цевковод од околу 60 гигавати генератори во развој и се обидуваме да електрифицираме сè што може да се електрифицира. Значи, тоа е првиот, вториот и третиот приоритет, а потоа следат тешко електрифицираните сектори, на кои ќе им треба некаква алтернатива, како што е е-метанол, вели Андерсен -директор на „Јуропиан енерџи“.
Емисиите од превозот пораснаа во текот на изминатата деценија на околу 3% од вкупниот глобален износ, како што расте трговијата, а бродовите користат огромни количини фосилни горива за транспорт на товар на долги растојанија. Разговорите насочени кон постигнување на првата глобална јаглеродна такса во светот за превозот не успеаја на меѓународен поморски состанок. Во 2023 година, Maersk го крсти првиот контејнерски брод во светот напојуван со метанол. Данскиот превознички гигант има планови за 20 вакви бродови со „двојно гориво“ до 2030 година, како дел од плановите за постигнување нето-нулти емисии на стакленички гасови до 2040 година.
-Со успешна декарбонизација на превозот, не само што ја промовираме нашата борба против климатските промени, туку создаваме и нови синџири на снабдување, нови индустрии и илјадници нови добри работни места, Урсула Фон дер Лаејен – Претседателка на ЕК
Но, експертите за животна средина предупредуваат дека производството на е-метанол е енергетски интензивно, а горивото е скапо. Друг предизвик е што е-метанолот во моментов е помалку енергетски богат од традиционалните горива, што значи дека контејнерските бродови мора да носат двојно поголема количина за истите енергетски потреби.
-Ова е исто така многу енергетски барана и затоа скапа технологија. И можеме да добиеме пет пати поголема климатска корист од користењето на зелената електрична енергија за напојување, на пример, на електричен автомобил, во споредба со нејзиното користење за е-метанол, изјави Тобијас Јохан Соренсен, виш аналитичар, CONCITO.
Сепак екпертите додваат и дека потребно е да се биде мудар и ефикасно да се трошат ресусрсите и капиталот кои се на располагање.. Скептични се во врска со комбинирањето на CO2 и електричната енергија за производство на е-горива и би сакале да се користат одделно за да се постигне многу поголема климатска корист.
К.К.