Енергетската безбедност на Европа зазема централно место среде кризата на границата со Украина, каде што Русија собра повеќе од 100.000 војници, за што западните власти стравуваат дека е претходник на инвазијата.
Европската унија, вклучувајќи ја и економската моќ Германија, увезува околу една третина од својот гас од Русија.
Постои загриженост дека Москва би можела да ја затвори чешмата доколку избие конфликт и западните сојузници возвратат со финансиски санкции на владата на рускиот претседател Владимир Путин.
Но, Русија вели дека не користела природен гас како геополитички лост. Како поткрепа на своето тврдење, Москва истакнува дека ги исполнила сите договорни обврски поврзани со извозот на гас.
Експертите велат дека нема докази кои сугерираат дека Русија намерно го намалила снабдувањето со гас во Европа, каде што потрошувачите забележаа 100 отсто пораст на нивните сметки за енергија минатата година.
„Европа ќе продолжи да зависи од Русија за гас до одреден степен. Мислам дека ниту една страна нема да направи нешто за да го загрози тоа“, рече Џон Боулус, енергетски аналитичар од Истанбул.
Русија со години е најголемиот и најсигурен снабдувач на гас во Европа. Дебатата околу прашањето за енергетската безбедност на Европа се разгоре минатата година кога наглото зголемување на сметките за енергија ги погоди потрошувачите.
Тоа беше поради ненадејниот пораст на побарувачката бидејќи фабриките и бизнисите се отворија по повеќемесечното затворање за време на пандемијата.
Невообичаено долгиот студен период кој траеше до мај 2021 година го влоши недостигот бидејќи европските енергетски компании мораа да црпат резерви од подземните резервоари за складирање, рече Греам Фридман, главен аналитичар во Вуд Мекензи.
Русија извезува гас во Европа преку неколку правци, вклучувајќи го и гасоводот Северен тек 1, кој го минува Балтичкото Море за да пристигне во Германија.
Но, европските претпријатија за гас складираат дел од тој гас во резервоари како тампон против недостигот. Тие резерви брзо се исцрпуваат.
На 12 февруари, резервоарите за гас во Европа беа наполнети само до 33 отсто од капацитетот, според ГИЕ, здружение на европските претпријатија за гас што ги следи податоците.
Фридман рече дека како и другите европски земји, Русија доживеала продолжен бран на студено време минатата година, поради што таа се бори да ги наполни сопствените енергетски резервоари.
Бидејќи цената на гасот растеше, компаниите ја одложија одлуката за полнење на резервоарите.
„Летните цени беа многу високи“, рече Фридман.
„Она што генерално се случува е дека летните цени имаат тенденција да бидат пониски од зимските цени. Така, компаниите го ставаат гасот во складиште кога цените се евтини и го вадат кога цените се високи“, дополни Фридман.
Газпром, рускиот државен енергетски гигант, поседува подземни резервоари за складирање во европските земји како Германија и Австрија.
По недостигот и зголемувањето на цените кои се случија минатото лето, Газпром вети дека ќе ги наполни своите резервоари за складирање во Европа подоцна во текот на годината, во периодот октомври-декември.
„Тоа едноставно не се случи“, рече Фридман.
Русија, исто така, не сакаше да продава резервен гас на самото место, каде што еднократните товари со гас може лесно да се купат по релативно повисока цена.
„Газпром постојано продава резервен гас на редовна основа во последните 3-4 години. Во втората половина на минатата година престана да го прави тоа“, рече Фридман.
„Газпром“ рече дека нема резервен капацитет, но западните официјални лица тврдат дека тоа е трик на Москва да ја влоши енергетската криза и да покаже кој има предност.
„Прашањето дали Газпром намерно го задржуваше гасот од пазарот е доста тешко да се реши“, рече Фридман.
На крајот на минатата година тензиите околу Украина ескалираа бидејќи Русија се спротивстави на вклучувањето на поранешна советска република во делот на НАТО алијансата.
Украинската криза го засени гасоводот Северен тек 2, кој се обидува да испорача дополнителен гас во Европа. Гасоводот, на кој се противат САД, беше завршен во септември. Се чека одобрение од германската влада.
Како и другите гасоводи, „Северен тек 2“ најверојатно ќе испорачува гас со долгорочни договори „земи или плати“, со кои се заклучуваат испораките за период од 10-15 години по цена заснована на фиксна формула.
Руските функционери отворено изјавија дека претпочитаат долгорочни договори. Долгорочниот договор гарантира дека Газпром има клиенти кои ќе треба да платат за неговиот гас. Овој механизам и овозможува на компанијата да ја поврати инвестицијата што е вложена во производството на тој гас.
Во последниве недели, американски официјални лица, вклучително и секретарот Антони Блинкен, се обидоа да мобилизираат алтернативни извори за снабдување со гас за Европа. Ова ја вклучува опцијата за течен природен гас (ЛНГ) – супер-ладеното гориво што се транспортира на бродови.
Додека ЛНГ е опција, тој е поскап од гасот што се снабдува преку цевководи.
Во изминатите пет години, ЕУ стана еден од најголемите купувачи на ЛНГ од САД. Но, генерално, ЛНГ сè уште исполнува мал дел од потребите за гас на ЕУ во споредба со гасоводите.
„Не мислам дека ЛНГ може да ги задоволи потребите на Европа. Нема доволно капацитети за утовар или пратки за да го заменат рускиот гас“, рече Боулус.