Вести Наука и здравје Свет

Зошто САД се главниот центар на торнадото во светот?

Торнадата што на 10 декември зафатија шест сојузни држави во САД беа едни од најсмртоносните досега, со најмалку 90 загинати.

Најтешко беше погоден Кентаки, кој објави најмалку 80 смртни случаи, а уште неколку беа пријавени во Арканзас, Илиноис и Тенеси. Тоа ќе го направи настанот не само еден од најразорните во историјата на Кентаки, туку и во историјата на САД, и потенцијално најсмртоносната епидемија во декември досега.

Кога станува збор за торнада, САД се оптоварени со метеоролошка исклучителност во споредба со остатокот од светот, и тоа со значителна разлика.

За перспектива, земјите надвор од САД се сведоци на околу 200-300 торнада годишно, додека во САД тој број е над 1.200 годишно.

Тоа е четири пати повеќе торнада од остатокот од светот заедно.

Повеќето торнада во САД се случуваат во Големите Рамнини – особено рамнината наречена „Алеја на торнадо“ – област која е совршена за торнада. Обично се смета за област која се протега од Северен Тексас, Оклахома, Канзас, Колорадо, Небраска до Јужна Дакота.

Главната причина за тоа е географијата. Централниот дел на САД е уникатен по тоа што има голема топла област на вода веднаш на југ (Мексиканскиот Залив) и висок опсег на планини (Карпестите планини) кои се протегаат од север кон југ.

За торнадо се потребни неколку посебни состојки со кои Торнадо Алејата е полна: топол влажен воздух на ниски нивоа, ладен сув воздух на повисоки нивоа и механизам за подигнување на тој топол воздух.

Многу топол влажен воздух има во рамнините од Мексиканскиот залив, а студен сув воздух доаѓа од Карпестите Планини на запад. На крајот ќе дојде промена на температурата или притисокот и ќе го подигне тој топол воздух во студениот воздух, формирајќи нагорен проток (нагорно движење на воздухот).

Откако ќе се сретнат, влагата од топлиот воздух почнува да се кондензира, формирајќи облаци и почеток на бура со грмотевици.

Во нормални услови, дождот би паѓал од овие облаци и би го разладувал топлиот воздух, разбивајќи ја бурата. Но, во Алејата Торнадо, има силна воздушна струја што тече од запад кон исток, позната како млазен поток. Ова во комбинација со студениот планински воздух го однесува дождот, одржувајќи го воздухот во нагорниот проток топол и влажен, што овозможува бурата да се интензивира.

За бурата потоа да ротира, ветровите треба да се движат со различни брзини и насоки, а Алејата Торнадо го има тоа во изобилство.

Во меѓувреме, млазниот поток од планините обезбедува постојан прилив на висок, брз воздух што доаѓа на исток. Бидејќи млазниот поток тече побрзо и во друга насока, предизвикува Заливот, кога е долу, да ротира како топка што се врти. Кога воздухот што се врти се вовлекува во нагорниот проток, тој се навалува, но продолжува да се врти – предизвикувајќи го целиот нагорен проток да се ротира.

Ваквите бури се познати како „суперклетки“ и создаваат најдобри услови за торнада. Тие се ретки, но најчесто се појавуваат во Алејата Торнадо.

Како што расте суперклетката, спиралниот нагорен проток почнува да се протега кон земјата и силно го влече воздухот во циклонот. Воздухот навлегува од страните и долу се формира облак од прашина што се врти, што нè носи до последната фаза – формирање торнадо.

Како што цврсто се вовлекува повеќе воздух, се зголемува притисокот и толку побрзо и подолго станува торнадото. Се протега поблиску до земјата додека на крајот не се сретне со тој облак од прашина. И тогаш, се допира надолу.

Во Оклахома, позната како престолнина на торнадата на светот, ветровите претходно достигнаа до неверојатни 400 километри на час.

Сепак, многу научници и експерти во последниве години предупредија дека луѓето што живеат во јужните делови на земјата се исто толку изложени на ризик од торнада како и оние во Рамнините.

Истражувањата откриваат дека како што планетата се загрева, Алејата Торнадо почнува да се префрла на исток во долината на реката Мисисипи, како што беше потврдено од минатонеделното смртоносно торнадо кое ги погоди јужните држави.

Освен САД, југоисточниот дел на Бразил и североисточниот дел на Аргентина имаат некои од истите состојки кои ги има Алејата Торнадо: ладен планински воздух што доаѓа над Андите и топол влажен воздух што доаѓа од Амазон.

Во Бангладеш, каде топлиот влажен воздух се шири од Бенгалскиот залив и патува на север, се преклопува со ветровите што дуваат југоисточно од Хималајските Планини.

Со просечно околу шест торнада годишно, Бангладеш исто така го доживеа најсмртоносното торнадо во светот во 1989 година, во кое загинаа 1.300 луѓе, а 12.000 беа повредени.

© 2020 Телевизија Телма. Сите права се задржани. Овој текст не смее да се печати или емитува, во целина или во делови, без договор со Телевизија Телма.

Поврзани содржини

(Видео) Влатко Стефановски со концерт во Скопје одбележа 50 години музичка кариера

Дејан Дејан

Врзан за бандера бара правда и помош за настраданите во Кочани

Дејан Дејан

Трошановски: Сè уште е доминантно расположението на граѓаните за ЕУ, сè помалку веруваат дека реформи би нè донеле таму

Дејан Дејан

Користиме колачиња на нашата веб-страна за да ви го дадеме најрелевантното искуство со запомнување на вашите преференции и повторни посети. Со кликнување на „Прифати“, вие се согласувате да се користат колачиња. Прифати Прочитај повеќе